Komuniści nie chcieli tego święta. Co dla Polaków oznacza 3 maja?
3 maja to święto państwowe z czerwoną kartką w kalendarzu, tak więc dzień wolny od pracy. To bardzo ważne dla całego narodu polskiego święto, sięgające historią XVIII wieku. W przeszłości nie zawsze jednak można było swobodnie w ten dzień świętować. Nie każdej władzy było po drodze z datą 3 maja.
3 maja 1791 r. na Zamku Królewskim w Warszawie uchwalono konstytucję. Było to wydarzenie bez precedensu, bowiem konstytucja polska była pierwszą w Europie i drugą na świecie, po Stanach Zjednoczonych. Ten historyczny dokument miał na celu wzmocnienie i reformowanie wewnętrznych struktur Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a jego powstanie było odpowiedzią na trudną sytuację polityczną i zagrożenie zewnętrzne, jakim były rozbiory.
Tło historycznePod koniec XVIII w. Rzeczpospolita borykała się z wieloma problemami, w tym z zewnętrznymi naciskami ze strony Rosji, Prus i Austrii, a także wewnętrznymi konfliktami i nieefektywnym systemem politycznym opartym na wolnej elekcji i liberum veto. Liberum veto pozwalało każdemu posłowi na sejmie zerwać obrady i unieważnić wszystkie dotychczas podjęte decyzje, co często prowadziło do paraliżu politycznego. Państwo było coraz słabsze i w efekcie, zaledwie kilka lat po uchwaleniu majowej konstytucji, zniknęło z mapy Europy.
Proces powstania i treść konstytucjiKonstytucja została uchwalona przez Sejm Wielki, zwołany w 1788 r., który pracował nad nią aż do 1791. Głównymi twórcami dokumentu byli król Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj oraz Stanisław Małachowski. Konstytucja 3 maja miała na celu reformę polityczną i społeczną, wprowadzając szereg kluczowych zmian:
Monarchia dziedziczna: Zmiana systemu wyboru króla z wolnej elekcji na monarchię dziedziczną w celu zapewnienia większej stabilności politycznej.
Wzmocnienie władzy wykonawczej: Król miał realną władzę wykonawczą, wspomaganą przez Straż Praw, mającą kontrolować działania rządzących.
Ograniczenie roli szlachty i wprowadzenie większej równości: Ograniczono wpływ magnaterii i próbowano ograniczyć przepaść pomiędzy szlachtą a chłopami, choć nie udało się znieść pańszczyzny.
Separacja władz: Wprowadzono podział na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.
Ochrona praw osobistych: Konstytucja zagwarantowała ochronę praw osobistych obywateli, w tym nietykalność majątkową.
Konstytucja 3 maja była próbą ratowania niepodległości i suwerenności Rzeczypospolitej, jednak napotkała silny opór zarówno wewnętrzny, jak i zewnętrzny. Rosja, widząc w niej zagrożenie dla swoich wpływów, wspierana przez konfederację targowicką, interweniowała militarnie, co doprowadziło do drugiego rozbioru Polski w 1793 roku i ostatecznie do upadku państwa polskiego w 1795 roku. Mimo swojego krótkiego życia, Konstytucja 3 maja pozostaje symbolem reform i dążeń niepodległościowych, będąc ważnym elementem polskiej tożsamości narodowej i historii. Jest obchodzona jako święto narodowe – Święto Konstytucji 3 Maja.
Komuniści nie chcieli tego świętaW II RP świętowano uchwalenie konstytucji. Po odzyskaniu niepodległości, Święto Konstytucji 3 Maja zostało przywrócone i obchodzono je oficjalnie aż do wybuchu II wojny światowej, w 1939 r. Organizowano różne defilady, pochody i nabożeństwa. Przemówienia wygłaszali wysocy rangą urzędnicy.
Komunistyczne władze w nowym państwie polskim (PRL) starały się zepchnąć w niepamięć to święto. Od 1951 r. dzień 3 maja oficjalnie przestał być świętem państwowym. Komuniści promowali inne daty, np. 1 maja (święto pracy), 22 lipca (Narodowe Święto Odrodzenia Polski) czy 7 listopada (rocznica rewolucji październikowej). Nowa władza dążyła do wykorzenienia tradycji niepodległościowych i zastąpienia ich świętami propagującymi komunistyczną ideologię i sojusz z ZSRR.
Pomimo tego, Polacy nie zatracili pamięci o święcie konstytucji i obchodzili je nieoficjalnie, często w gronie rodziny i znajomych. Dla starszych pokoleń dzień 3 maja pozostał symbolem utraconej niepodległości, a także symbolem oporu przeciwko komunistycznemu reżimowi.
Osoby, które chciały zamanifestować pamięć o konstytucji i zaprotestować przeciwko polityce komunistów w Polsce, były w różny sposób represjonowane.
Już krótko po zakończeniu II wojny światowej władze PRL mocno represjonowały obywateli z powodu świętowania w dniu 3 maja. Konkretny przykład z 1946 r. podaje gov.pl.
"Warto wspomnieć również o manifestacji z okazji święta 3 Maja w 1946 r. w Szczecinku, gdzie po odprawieniu mszy świętej w miejscowym kościele, mimo obowiązującego zakazu, ulicami Szczecinka przemaszerował tłum mieszkańców. Na czele pochodu niesiono trumienkę opatrzoną napisem 3 Maja oraz flagi państwowe przewiązane czarnym kirem, symbolizujące pogrzebanie praw demokratycznych i swobód obywatelskich w Polsce. Podczas marszu skandowano hasła sprzeciwu wobec komunistycznym rządom i obecności wojsk sowieckich w Polsce, jednocześnie wyrażając poparcie dla PSL" – relacjonował Tomasz Dźwigał. Inicjatorzy tej manifestacji zostali skazani przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Szczecinie na kary kilku lat więzienia za rzekome "czynienie przygotowań do zmiany przemocą ustroju Państwa Polskiego".
Po transformacji ustrojowej, Święto Konstytucji 3 Maja zostało oficjalnie przywrócone jako święto państwowe, w 1990 r. Od tego czasu jest obchodzone jako jeden z najważniejszych dni w polskim kalendarzu świąt państwowych, symbolizujący demokratyczne i niepodległościowe aspiracje narodu.
Dalszy ciąg materiału pod wideo
Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A. Kup licencję
