W 105. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości (II). Józef ...

Komendant Józef Piłsudski, ok. 1917 r.Zbiory Autorów

Przywódca Polskiej Partii Socjalistycznej; twórca Organizacji Bojowej PPS, Polskiej Organizacji Wojskowej oraz Legionów Polskich; Naczelnik Państwa, premier RP, minister spraw wojskowych, Naczelny Wódz Armii Polskiej, Pierwszy Marszałek Polski. Józef Klemens Piłsudski urodził się 5 grudnia 1867 roku w Zułowie niedaleko Wilna. Początkowo naukę pobierał w domu rodzinnym, następnie kontynuował ją w I gimnazjum wileńskim. W 1885 roku dostał się studia medyczne w Charkowie, gdzie zaczął działać w konspiracyjnych organizacjach studenckich. Ze względu na jego powiązania z ruchem socjalistyczno-rewolucyjnym Narodnaja Wola po roku został wydalony z uczelni, a w 1887 roku aresztowany i zesłany na Syberię na okres 5 lat. Po powrocie do Wilna wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej, zostając członkiem Centralnego Komitetu Robotniczego oraz redaktorem naczelnym „Robotnika”. W 1899 roku został ponownie aresztowany i osadzony w Cytadeli Warszawskiej. Na skutek symulacji obłędu przeniesiony do szpitala w Petersburgu, skąd z pomocą polskiego lekarza udało mu się uciec. Od tej pory bardzo dużo wysiłku wkładał w zorganizowanie polskich Legionów.

W 1906 roku stanął na czele odłamu PPS-Frakcji Rewolucyjnej, a w 1912 roku Związku Strzeleckiego oraz ściśle zakonspirowanej Polskiej Organizacji Wojskowej. W chwili wybuchu I wojny światowej na bazie m.in. „Strzelca” i Polskich Drużyn Strzeleckich powstała 1. Kompania Kadrowa. Po wkroczeniu Legionów Polskich do Królestwa Kongresowego Piłsudski ogłosił się komendantem wojsk polskich, podległych utworzonemu w Warszawie Rządowi Narodowemu. W grudniu 1916 roku wszedł w skład Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu. Po kryzysie przysięgowym został internowany w Magdeburgu, gdzie przebywał do listopada 1918 roku.

Marszałek Józef Piłsudski z Krzyżem Wielkim Orderu „Virtuti Militari”, mal. Stanisław Zawadzki, 1934 r.Krzysztof Filipow, Order Virtuti Militari, Białystok 1992, s. 39

Kiedy powrócił do Warszawy powierzono mu funkcję Tymczasowego Naczelnika Państwa; od tej pory dzierżył najwyższą władzę w Polsce. Władze tę przekazał na ręce Prezydenta RP Gabriela Narutowicza  i wycofał się z życia politycznego. Przebywał w Sulejówku do maja 1926 roku, kiedy to przeprowadził tzw. przewrót majowy, zmuszając do ustąpienia Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego oraz premiera Wincentego Witosa. Rozpoczęło to rządy sanacji; w tym czasie był ministrem spraw wojskowych oraz dwukrotnie pełnił funkcje premiera.

Dorobek pisarski Józefa Piłsudskiego (w tym wszelkie przemówienia, odezwy, rozkazy, listy, wywiady itd.) został dwukrotnie zebrany przez Instytut Józefa Piłsudskiego Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski. Pierwszy raz (w postaci 8 tomów wydanych w latach 1930–1931, uzupełnionych trzema w latach 1930–1936) – były to Pisma – Mowy – Rozkazy. W latach 1937–1938 tenże instytut wydał uzupełnione i krytycznie przejrzane Pisma zbiorowe Józefa Piłsudskiego. Ta ostatnia praca została wznowiona w postaci reprintu w 1989.

Józef Piłsudski zmarł 12 maja 1935 roku. Uroczysty pogrzeb był hołdem oddanym przez naród polski Marszałkowi. Został pochowany w krypcie św. Leonarda w Katedrze na Wawelu. Życzeniem Piłsudskiego jego serc spoczęło w grobie jego matki, na cmentarzu na Rossie w Wilnie.

Józef Piłsudski był dwa razy żonaty. Pierwszy ślub zawarł w 15 lipca 1899 roku z Marią Juszkiewiczową. Specjalnie dla niej zmienił wyznanie i został luteraninem. W 1906 roku związał się z Aleksandrą Szczerbińską, którą poślubił 25 października 1921 roku. Z drugiego małżeństwa miał dwie córki – Jadwigę i Wandę.

Odznaczony m.in.: Orderem Orła Białego, Wielką Wstęgą Orderu „Polonia Restituta”, Krzyżem Wielkim, Krzyżem Kawalerski i Krzyżem Srebrnym Orderem Wojennego „Virtuti Militari”, Krzyżem Niepodległości z Mieczami.

„Jestem żołnierzem. Kocham żołnierkę i byłem tym, któremu los pozwolił w wielkiej wojnie światowej, gdy wielkie, olbrzymie państwa rzuciły na kartę miliony ludzi, miliardy pieniędzy, cały przepych nowoczesnej techniki, któremu los dał szczęście, żem nie miał w imieniu Polski zginąć w tym tłumie, żem wzniósł ubogi, maleńki domek żołnierza polskiego i nad nim postawił i wywiesił sztandar Polski”.

Józef Piłsudski, przemówienie w Lublinie, 11 I 1920 r.

RTR

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na: