Gdy zaginie ktoś bliski - co robić i gdzie szukać pomocy?

W 2022 roku zgłoszono ponad dwa tysiące zaginięć dzieci i młodzieży poniżej 18 roku życia. Ucieczki to najczęstsza przyczyny zaginięć osób niepełnoletnich. Zanim młody człowiek zdecyduje się na ucieczkę wysyła sygnały.  Warto być uważnym i reagować na zachowanie najbliższych. 

Ucieczki to najczęstsza przyczyny zaginięć osób niepełnoletnich, dlatego od 2003 Fundację ITAKA - Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych prowadzi program profilaktyczny i edukacyjny "Nie uciekaj!", który ma na celu ograniczenie liczby ucieczek z domu.

Wakacje czasem ucieczek? 

Od lat pokutuje przekonanie, że zaginięć jest więcej w wakacje. Jak jednak przekonuje gość audycji wcale tak nie jest. - Do zaginięć dochodzi na przestrzeni całego roku, jest to jednak problem, o którym się najczęściej właśnie mówi w wakacje - tłumaczy. - Też wtedy interesują się tym media, a poszczególne przypadki są nagłaśniane.

Jak zapobiegać ucieczkom młodych ludzi?

Jak podkreśla psycholog każda ucieczka ma swoje podłoże, a prewencja naprawdę zaczyna się od chwili, kiedy dziecko przychodzi na świat. - Chodzi tutaj o kwestię komunikacji i budowania zaufania w rodzinie. O to, żeby dziecko miało poczucie, że jego problemy zostaną wysłuchane i że może je powierzyć swoim rodzicom - tłumaczy. - To mogą być różnego rodzaju sprawy związane ze szkołą, ze sobą, z otoczeniem. Niewypowiedziane przez dziecko ze strachu, zlekceważone i nierozwiązane kumulują się. Dziecko nie ma takich narzędzi, żeby sobie radzić z problemami i wtedy pojawia się pomysł o ucieczce.

Symptomy "ucieczkowicza". Jak je rozpoznać?

W momencie zniknięcia dziecka rodzice zastanawiają się, czy mają do czynienia z uprowadzeniem, czy też z ucieczką. Po pierwszym szoku, w ustaleniu tego, co mogło się stać, może nam pomóc domowe dochodzenie i analiza zachowań dziecka tuż przed zdarzeniem.

- Trzeba się zastanowić, co się działo w ostatnim czasie, czy zauważyliśmy jakąś zmianę w zachowaniu dziecka, czy zauważyliśmy, że np. bardzo dużo czasu spędza pisząc coś w telefonie czy w internecie. Kiedy nie odpowiada na pytania, można domniemywać, że dziecko poznało kogoś, kto je namówił do tego, żeby uciec z domu - wyjaśnia gość audycji. - Może pojawiły się jakieś problemy w szkole? Kolejnym znakiem może być to, że z domu zaczęły znikać jakieś rzeczy i pieniądze. To są sygnały, które mogą nam mówić o tym, że przyczyną zaginięcia tak naprawdę była ucieczka.

Zaginięcia. Ile osób udaje się odnaleźć?

Aneta Bańkowska zauważa, że w grupie wiekowej 14-17 lat, częściej dochodzi do zaginięć dziewcząt niż chłopców. Zdarza się, że stoi za tym dużo starszy partner, który nie jest akceptowany przez rodzinę i namawia młodą dziewczynę na ucieczkę.

Pocieszający jest fakt, że wiele osób zaginionych po jakimś czasie odnajduje się. - Generalnie 90 procent  zaginięć w grupie "młodych dorosłych" czy nastolatków wyjaśnia się w ciągu pierwszego miesiąca, a jeszcze częściej w ciągu pierwszego tygodnia od zaginięcia - tłumaczy rozmówczyni Oliwii Krettek. - Patrząc na statystyki z ubiegłego roku, z kilkunastu tysięcy spraw, kilkadziesiąt nie zostało zamkniętych. Ogromna większość zdarzeń jest wyjaśniana i kończy się "happy endem". Oczywiście zdarzają się tragedie i nieszczęśliwe sytuacje, w których doszło do wypadku czy do działania kryminalnego.

Zaginięcia osób. Kiedy zgłaszać zaginięcie?

Kiedy dojdzie do zniknięcia dziecka powstaje pytanie, po jakim czasie zgłaszać jego nieobecność w domu. Specjalistka przekonuje, że w uzasadnionych przypadkach nie trzeba czekać przysłowiowych 48 godzin. - Zaginięcie można zgłosić od razu. Oczywiście zanim to zrobimy, należy kontaktować się z osobą, która nie wróciła, zadzwonić do znajomych i zrobić rozeznanie, czy ktoś ma jakieś informacje - zaznacza Aneta Bańkowska. - Postarajmy się to sprawdzić. Jednak jeżeli mamy sygnały, że coś złego mogło się wydarzyć, nie trzeba czekać.

Zaginięcia. Jak im zapobiegać?

Jak jednak zapobiegać takim sytuacjom? Co zrobić, żeby nie doszło do ucieczki? Jak radzi psycholog, zwracajmy baczniejszą uwagę na swoich bliskich i znajomych. - Warto być po prostu uważnym. Czasem ktoś może potrzebować pomocy, ale nie chce  obciążać swoimi problemami innych - zauważa. - Rozmowa, wyciągnięcie ręki, zauważenie i powiedzenie, że jakieś konkretne zachowanie zwróciło naszą uwagę czasami mogą pomóc.

Gość audycji podkreśla, że zarówno młodzież, która nie radzi sobie z problemami, jak i jej rodzina może skorzystać z telefonu zaufania lub organizacji, które udzielają pomocy psychologicznej. - To jest też droga, którą można sobie pomóc, jeżeli np. w grę nie wchodzi pójście na terapię, czy zgłoszenie się do psychologa - zaznacza.

Zaginięcia osób. Gdzie szukać pomocy? 

- Wszystkich, którzy są w sytuacji w której utraciły swoich bliskich i nie wiedzą co robić, i jak sobie z tym radzić zachęcamy do kontaktu z naszą fundacją - mówi Aneta Bańkowska. - Jesteśmy czynni przez całą dobę. Można dzwonić pod numer 116 000. Tam są osoby, które podpowiedzą nam jak postępować, co zrobić, omówią też sytuację.

***

Tytuł audycji: Czwórka do piątej

Prowadzi: Oliwia Krettek

Gość: Aneta Bańkowska (Fundacja Itaka. Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych)

Data emisji: 24.08.2023

Godzina emisji: 15.15

aw