20 listopada to Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka. Dlaczego ...

Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka

W dniu 20 listopada przypada Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka. W tym wyjątkowym dniu warto przyjrzeć się prawo dziecka, a szczególnie poruszyć temat wciąż nie podpisanego protokołu fakultatywnego do Konwencji o Prawach Dziecka. W 2024 r. mija już 35 lat od uchwalenia Konwencji o prawach dziecka. Konwencja o prawach dziecka została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z dnia 23 grudnia 1991 r., dalej jako: Konwencja). Polska ma jednak kłopot z ratyfikacją protokołu do Konwencji.

Jak podaje UNICEF: W tym szczególnym dniu dzieci na całym świecie jednoczą się i podejmują wiele działań w imieniu swoich rówieśników – tych, których prawa często są łamane. To radosny dzień, ale z poważnym przesłaniem. To okazja, aby z jednej strony w sposób pozytywny i radosny uświadamiać wszystkim, że prawa dziecka są ważne i każde dziecko powinno móc z nich korzystać, z drugiej strony to dzień okazywania solidarności i wsparcia wszystkim tym dzieciom na świecie, których prawa są naruszane.

Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Rzecznik Praw Dziecka interweniuje w sprawie ratyfikacji protokołu do Konwencji

Istnieje pilna potrzeba ratyfikowania Protokołu fakultatywnego do Konwencji. Polska wciąż tego nie zrobił. Chodzi o Protokół fakultatywny do Konwencji o prawach dziecka w sprawie handlu dziećmi, dziecięcej prostytucji i dziecięcej pornografii. Jest to to paradoksalne, szczególnie jeżeli weźmiemy pod uwagę w ostatnim czasie zmiany w zakresie wprowadzenia w lutym 2024 r. przepisów w zakresie Standardów Ochrony Małoletnich, m.in. jako ochrona przed pedofilią na dzieciach i małoletnich.

Jaką konsekwencje powoduje brak ratyfikacji Protokołu? Chodzi o to, że dopóki nie zostanie ratyfikowany protokół nie ma możliwości kierowania skarg indywidualnych do międzynarodowego organu kontrolnego uprawnionego do reagowania na naruszenia Konwencji - jakim jest Komitet Praw Dziecka. Tak więc w praktyce przepisy Konwencji są "martwe" a jej skuteczne stosowanie nie jest w pełni możliwe. To paradoks, że Konwencja jest, a przez brak ratyfikacji jednego dokumentu dzieci i ich opiekunowie prawni mają uniemożliwione korzystanie w pełni z praw gwarantowanych w tej umowie międzynarodowej.

Jak podkreśla RPO wielokrotnie zwracał uwagę na potrzebę narzędzia, dzięki któremu Konwencja będzie realnie egzekwowana. Takim narzędziem jest właśnie zawarta w Protokole procedura składania zawiadomień do Komitetu Praw Dziecka. W sprawie ratyfikowania Protokołu Marcin Wiącek zwrócił się kolejny już raz do Ministra Rodziny Pracy i Polityki Społecznej, złożył w tej sprawie oficjalne pismo z dnia 20 maja 2024 r. Póki co w sprawie nie podjęto żadnych działań. Może nowo powołany Rzecznik Praw Dziecka przyspieszy cały proces, bo poparcie jest.

Prawa dziecka [lista]

Zgodnie z Konwencja do najważniejszych praw dziecka należą:

prawo do życia i rozwoju, do tożsamości, obywatelstwa, prawo swobody myśli, sumienia i wyznania, wyrażania poglądów, w tym w postępowaniu administracyjnym i sądowym, prawo do ochrony życia prywatnego, rodzinnego, domowego, tajemnicy korespondencji, prawo do wychowania w rodzinie i kontaktów z rodzicami w przypadku rozłączenia z nimi, prawo poznania rodziców, jeżeli to możliwe, prawo do wolności od tortur, poniżającego traktowania, przemocy fizycznej lub psychicznej, wyzysku, nadużyć seksualnych, prawo do swobodnego zrzeszania się, pokojowych zgromadzeń, prawo do odpowiedniego do wieku i stopnia rozwoju traktowania w ramach postępowania karnego, prawa społeczne, w tym prawo do odpowiedniego standardu życia, opieki w instytucjach i zakładach, ochrony socjalnej, ochrony zdrowia, rehabilitacji społecznej i zdrowotnej, prawo do ochrony przed wyzyskiem ekonomicznym, podejmowaniem pracy w zbyt wczesnym wieku, prawo do wypoczynku i czasu wolnego, prawo dostępu do informacji i materiałów pochodzących z różnych źródeł, prawa do nauki, w tym prawo do bezpłatnej i obowiązkowej nauki w zakresie szkoły podstawowej. Prawo dziecka do pracy

Okazuje się, że dzieci mogą pracować. Trzeba widzieć, że Konstytucja RP w art. 65 ust. 3 zabrania stałego zatrudniania dzieci do lat 16. Ponadto zgodnie z art. 22 § 3 Kodeksu pracy pracownikiem może być tylko osoba, która ukończyła 18 lat, zaś na warunkach określonych w KP pracownikiem może być również osoba, która nie ukończyła lat 18. Niemniej jednak wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia jest dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność:

kulturalną, artystyczną, sportową reklamową

Oczywiście wymagana jest uprzednia zgoda przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka, a także zezwolenia właściwego inspektora pracy.

dr Kinga Piwowarska Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych Krakowskiej Akademii im. A.F. Modrzewskiego w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

dr Kinga Piwowarska

Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych Krakowskiej Akademii im. A.F. Modrzewskiego w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego.