Robienie naleśników i jedzenie czosnku. Jak obchodzą andrzejki w ...

Andrzejki to stara, ludowa tradycja o słowiańskich korzeniach, nazywana również jędrzejkami lub jędrzejówkami. Praktykuje się ją w noc z 29 na 30 listopada, czyli w wigilię świętego Andrzeja. Ludzie uczestniczą wówczas w różnego rodzaju imprezach z wróżbami. Dla chrześcijan jest to ostatni moment na organizację zabaw przed nastaniem adwentu (w 2023 roku rozpoczyna się on 3 grudnia).

W dawnych czasach andrzejki i związane z nimi zwyczaje dotyczyły głównie kobiet, które dzięki nim miały wywróżyć sobie przyszłego męża. Odpowiednikiem tego święta dla mężczyzn były katarzynki. Początkowo wróżby traktowano poważnie i odbywały się indywidualnie, później w większych grupach. Dziś natomiast są okazją do zabawy dla obu płci.

W wielu krajach Europy andrzejki również wypadają z 29 na 30 listopada i wiążą się z zabawami i wróżeniem. Nie wszędzie jednak najpopularniejsze są te same zwyczaje i wróżby, co u nas.

Obchodzone w Polsce andrzejki najczęściej kojarzą się z laniem wosku przez dziurkę od klucza na zimną wodę, ustawianiem kolejki z butów i przebijaniem szpilką serca z imionami wybranek lub wybrańców. Jakie wróżby andrzejkowe są popularne w innych krajach Europy?

Święty Andrzej jest patronem Rumunii, a z wigilią jego święta wiąże się wiele tradycji. Jedną z nich jest umieszczanie przez młode dziewczęta pod poduszką świeżej bazylii, która ma sprawić, że przyśni im się przyszły mąż. W ten dzień umieszcza się też w wodzie ziarna pszenicy, by po Nowym Roku, zobaczyć, jak wyrosła i na tej podstawie określić, jaki będzie kolejny rok. Zjedzenie czosnku w andrzejki ma natomiast chronić przed złymi mocami.

W Niemczech, zgodnie z tradycją, panny na wydaniu powinny w wigilię Świętego Andrzeja pójść wcześnie spać i to bez ubrania. Tej nocy ma im się przyśnić ich przyszły mąż. Jeśli ze snu wybudzi je szczekanie psa, to muszą zwracać uwagę na to, z której strony ono dobiega, bo właśnie stamtąd nadejdzie wybranek ich serca.

W Czechach dziewczęta wychodzą w andrzejki o północy i potrząsają płotami domów, by zwrócić na siebie uwagę mężczyzn. Strona, z której po tym słychać jakieś kroki, to kierunek, z którego nadejdzie ukochany. Tam i w Słowacji kultywuje się też inny zwyczaj – kobiety przygotowują ciastka „nadziane” karteczkami z imionami mężczyzn. Ta z karteczek, która wypłynie pierwsza podczas smażenia, ukaże imię przyszłego męża dziewczyny.

W Ukrainie andrzejki wypadają później niż u nas, bo 13 grudnia. Jest to oczywiście związane z kalendarzem juliańskim, ponieważ zgodnie z nim również adwent i święta Bożego Narodzenia obchodzone są później.  

Tam także jest to dzień wróżb, ale i psikusów, które urządzają młodzi mężczyźni. Ta rodzina, która doświadczy największej liczby psot, najszybciej wyda córkę za mąż. Dziewczęta natomiast pieką w andrzejki naleśniki, których zjedzenie wraz z innymi słodyczami ma im zapewnić szybsze zamążpójście. Naleśniki są też wykorzystywane do różnych innych zabaw związanych z szukaniem męża.  

Drugą andrzejkową potrawą jest kalyta, czyli okrągły wypiek z dziurą w środku, posypany orzechami i makiem. Zwykle wiesza się go na wstążce pod sufitem, a chłopcy kolejno próbują go ugryźć, co wcale nie jest takie łatwe, bo jeden z nich zawsze rozśmiesza gryzących i podnosi wypiek tak wysoko, by jego ugryzienie było niemożliwe. Tych, którym się to nie udaje, smaruje się sadzą, a tych, którzy spróbowali kalyty, przebiera za w św. Andrzeja i wkłada na głowę wieńce.