Wybory w USA 2024. Agitacja, głosowanie i wyniki. To warto wiedzieć
5 listopada 2024, 12:22.
5 min czytania
Praktycznie cały świat swoją uwagę skupia na wyborach w Stanach Zjednoczonych. Warto jednak wiedzieć, że te wybory są diametralnie inne od zbliżających się wyborów prezydenckich w Polsce. Wtorek 5 listopada to ostatni dzień głosowania w USA. Pierwsze głosy można było oddać już we wrześniu. Nie ma ciszy wyborczej, a każdy stan ma inne prawo wyborcze. Przede wszystkim nie głosuje się wprost na kandydata, tylko na elektora. Oto najważniejsze zasady, które warto znać.
Zgodnie z tradycją wybory prezydenckie w USA odbywają się w pierwszy wtorek po pierwszym poniedziałku listopada, co oznacza, że jest to zawsze dzień pomiędzy 2 a 8 listopada. W tym roku Amerykanie oddają głos dziś, to jest we wtorek 5 listopada.
Wybory jednak rozpoczęły się znacznie wcześniej, a głosu nie oddaje się bezpośrednio na kandydata. Na ostateczny i oficjalny wybór będziemy musieli poczekać. Wtorkowe głosowanie jest zatem z jednej strony końcem wyborczego maratonu w USA, a z drugiej początkiem kolejnego długiego procesu liczenia głosów i zatwierdzania wyników.
Zobacz też: Niektóre zasady sięgają XVIII w. Kalendarz wyborów prezydenckich w USA
Głosy można było oddawać już od wrześniaW Polsce głosowanie na prezydenta w wyborach bezpośrednich odbywa się jednego, konkretnego dnia. Jedynie osoby, które ukończyły 60 lat lub mają orzeczenie o umiarkowanym, lub znacznym stopniu niepełnosprawności, mogą zagłosować korespondencyjnie.
W USA, choć dzień wyborów prezydenckich (Election Day) przypada zawsze w pierwszy wtorek następujący po pierwszym poniedziałku listopada, to w wielu stanach już wcześniej odbywa się głosowanie przedterminowe (early voting). Poszczególne stany same uchwalają ustawy wprowadzające przedterminowe głosowanie, dlatego zasady mogą się różnić. W roku 2000 wcześniejsze głosowanie było możliwe w 24 stanach, a w 2024 r. – już w 47 z 50 stanów oraz Dystrykcie Kolumbii (obszar Waszyngtonu). Wybory organizują władze stanowe i to od nich zależy, kto i w jaki sposób będzie mógł zagłosować: czy osobiście, czy korespondencyjnie. W praktyce więc np. w stanach Illinois, Michigan, Missisipi i Wirginii głos można było oddać już we wrześniu, a w Oregonie tylko korespondencyjnie. Jak podaje Election Lab University of Florida, czyli laboratorium wyborcze stworzone przez wykładowców i studentów Uniwersytetu Florydy, do 4 listopada br., do godziny 22:50 łącznie oddano 82 mln 713 tys. 594 głosów, z tego 44 mln 937 tys. 426 osobiście (link do strony z danymi o wynikach wcześniejszego głosowania). W sumie uprawnionych do głosowania jest 245 mln 741 tys. 673 osoby.
Wcześniejsze głosowanie ma ułatwić dostęp do głosowania i zwiększyć frekwencję. Z drugiej strony w takich stanach jak Alabama i New Hampshire zagłosować można tylko w dniu wyborów, czyli we wtorek 5 listopada. Tu pojawia się z kolei sugestia, aby wybory przenieść na dzień wolny od pracy, by więcej osób mogło wziąć w nich udział.
Czytaj też: Jak wygląda amerykański proces wyborczy. Najciekawsze różnice między stanami
Z prawa do wcześniejszego oddania głosu skorzystała między innymi Urszula Dudziak, która ma podwójne obywatelstwo polskie i amerykańskie. W rozmowie z RMF FM powiedziała:
My, kobiety, zdecydujemy o tym, kto będzie prezydentem, a ja uważam, że Kamala Harris jest idealnym pretendentem do tego wspaniałego, powiedziałabym nawet, tronu. Ona zadba o nas, przede wszystkim o kobiety, to jest clou.
W Polsce podobna agitacja byłaby niemożliwa, bo zgodnie z art. 107 Kodeksu wyborczego, 24 godziny przed wyborami obowiązuje cisza wyborcza.
W USA nie ma ciszy wyborczej. Agitacja wyborcza jest dozwolona nie tylko w dniu poprzedzającym wybory, ale także w dniu samych wyborów. Jest tylko jeden zakaz wprowadzony na skutek orzeczenia amerykańskiego Sądu Najwyższego. W 1992 r. w sprawie Burson vs. Freeman (1992 r.) uznał on, że ustawa stanu Tennessee, która nie pozwala na agitowanie w dniu wyborów w lokalu wyborczym oraz w odległości 100 stóp (ok. 30 m) od lokalu wyborczego nie narusza pierwszej poprawki do konstytucji. W USA uważa się bowiem, że cisza wyborcza mogłaby naruszyć gwarantowaną przez konstytucję wolność wypowiedzi. Dlatego kandydaci na prezydenta, ich sztaby wyborcze i sami wyborcy nie muszą obawiać się zakazu agitowania w dniu poprzedzającym wybory. Ciekawa była również sprawa Minnesota Voters Alliance. Tu chodziło o to, że prawo stanu Minnesota, które ograniczało wyborcom noszenie elementów odzieży z przesłaniami „politycznymi". Sądy niższych instancji uznały taki zakaz za ważny, ale Sąd Najwyższy nie zgodził się z ich poglądami. Uznał, że przepisy były zbyt niejasne.
Czytaj też: To może być zwiastun całych wyborów. Pierwsza wieś w USA już zagłosowała i są wyniki
Amerykanie głosują na elektorówW Polsce głosujemy na konkretnego kandydata, przy jednym nazwisku na karcie wyborczej stawiamy krzyżyk. Ponad 240 mln uprawnionych do głosowania Amerykanów nie oddaje głosu na konkretnego kandydata na prezydenta. Tu warto zaznaczyć, że poza Kamalą Harris i Donaldem Trumpem starują też inni, choć z góry wiadomo, że nie wygrają.
Amerykanie głosują na tzw. elektorów. W USA bowiem prezydenta wybiera Kolegium Elektorów. To grupa osób, która dla większości wyborców jest całkowicie anonimowa, ale to ją właśnie wyłaniają w wyborach. Każdy stan ma przypisaną liczbę elektorów, która równa się sumie jego senatorów i deputowanych do Izby Reprezentantów. Najwięcej elektorów mają stany: Kalifornia (54 elektorów), Teksas (40), Floryda (30) i Nowy Jork (28). Najmniej elektorów zaś mają: Alaska, Dakota Północna, Dakota Południowa, Wyoming, Vermont, Delawere i Dystrykt Kolumbii – po trzech. Kolegium Elektorów liczy w sumie 538 osób. Kandydat, który zdobędzie większość, a więc co najmniej 270 elektorów, wygrywa wybory i zostaje kolejnym prezydentem USA. Z tego powodu też nie zawsze kandydat, który zdobędzie więcej głosów obywateli, zdobywa również większą liczbę elektorów i zostaje prezydentem. Przykładowo w wyborach w 2016 r. Hillary Clinton uzyskała prawie 66 mln głosów wyborców, ale tylko 227 głosów elektorskich, a Donald Trump prawie 63 mln głosów Amerykanów, ale aż 304 głosy elektorskie i dzięki temu wygrał.
Dlatego też w USA ważne są wyniki wyborów w tzw. stanach wahających się (swing states), czyli stany, w których żadna z partii nie ma zdecydowanej przewagi. Takim wahającym się stanem jest np. Arizona. W wyborach w 2020 r. wygrał tam kandydat Demokratów, ale z przewagą zaledwie 10 tys. głosów (przy populacji liczącej ok. 7,5 mln). W trwających wyborach takich swingujących stanów, gdzie sondaże są wyrónwane, jest w sumie siedem. To: Pensylwania (19), Karolina Północna (16), Georgia (16), Michigan (15), Arizona (11), Wisconsin (10) oraz Nevada (6). Kluczowa może być szczególnie Pensylwania. Oznacza to, że walka kandydatów toczy się o 93 głosy elektorskie.
Czytaj też: Kto ma przewagę? Obliczono prognozowaną liczbę elektorów w wyborach w USA
Na oficjalne wyniki wyborów trzeba poczekaćZależnie od stanu lokale wyborcze zostaną zamknięte 5 listopada między godz. 18 a 21 ( między godziną 2 a 4 nad ranem czasu polskiego). Liczenie głosów, rozpocznie się po zakończeniu głosowania i potrwa kilka dni. Poprawnie zaadresowane głosy korespondencyjne mogą dotrzeć nawet 9 listopada i nadal być liczone. Częściowe wyniki wyborów zostaną jednak podane w trakcie nocy wyborczej, ale pełne wyniki kilka dni po zakończeniu wyborów. To jednak początek długiej procedury.
Do 11 grudnia władze stanów muszą wskazać grupy elektorów, które będą je reprezentować w głosowaniu Kolegium Elektorów, formalnie wybierającym prezydenta. Głosy elektorskie mają odzwierciedlać wynik głosowania w danym stanie. Elektorzy zbiorą się w stolicach swoich stanów 17 grudnia, by formalnie oddać głos na kandydatów na prezydenta, ale też wiceprezydenta. Potem wyniki są wysyłane do przewodniczącej Senatu (rolę tę pełni obecna kandydatka na prezydenta, wiceprezydent Kamala Harris) oraz Archiwistki Stanów Zjednoczonych.
Wyniki wyborów mogą być też kwestionowane w sądach. Spory te mogą ostatecznie trafić do Sądu Najwyższego, który obecnie jest zdominowany przez konserwatywnych nominatów Partii Republikańskiej.
Następnie 6 stycznia 2025 r. na posiedzeniu Kongresu zostaną oficjalnie podliczone wszystkie głosy elektorskie i zatwierdzony wynik.
Zwykle posiedzenie Kongresu jest formalnością, ale cztery lata temu nie obeszło się bez zamieszek. Ówczesny prezydent Donald Trump, ubiegający się w tym roku o reelekcję, naciskał wówczas na wiceprezydenta Mike'a Pence'a, by odmówił certyfikacji wyniku, a procedura została przerwana przez szturm zwolenników Trumpa na Kapitol.
Czytaj też: Donald Trump ma wyrok i może zostać prezydentem. Jak to możliwe?
Zaprzysiężenie prezydenta zawsze w styczniuWszelkie kontrowersje wokół wyborów muszą być jednak rozstrzygnięte w ciągu dwóch tygodni. Zgodnie bowiem z 20. poprawką do Konstytucji Stanów Zjednoczonych, kadencja prezydenta i wiceprezydenta upływa w południe 20 stycznia. Nowy prezydent zatem będzie rządził do 20 stycznia 2029 r.
Ceremonia zaprzysiężenia 47. prezydenta Stanów Zjednoczonych ma się odbyć przed Kapitolem 20 stycznia 2025 r. Prezydent złoży wówczas przysięgę na konstytucję oraz Biblię, a także wygłosi przemówienie inauguracyjne.
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.
Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.
Polityka
Jak wygląda amerykański proces wyborczy. Najciekawsze różnice między stanamidzisiaj 12:00 Justyna Sobolak, JAF
Wiadomości
To zrobi Donald Trump, gdy wygra wybory. Kluczowe pomysłydzisiaj 11:46 nsz
Wiadomości
Przestępca może być prezydentem USA. Jak to możliwe?dzisiaj 11:30 nsz
Wiadomości
dzisiaj 10:53 pas
Gospodarka
Plan Donalda Trumpa uderzy Amerykanów po kieszeniach. Stracą 78 mld dol. roczniedzisiaj 10:08 DS
Wiadomości
Kamala Harris pierwszą prezydentką USA? To jej poglądydzisiaj 08:51 nsz
Nowe technologie
Rozwój AI, kryptowaluty i prywatność danych. Oto co proponuje Kamala Harris, a co Donald Trumpdzisiaj 07:25 Grzegorz Kubera
Gospodarka
dzisiaj 07:18 Maciej Rudke
Gospodarka
Czy amerykański prezydent może wszystko? Obywatele wiele mu wybacządzisiaj 06:20 Anna Anagnostopulu
Wiadomości
W kraju UE partie domagają się anulowania wyborów. Wskazują na fałszerstwawczoraj 20:07 fmad
Wiadomości
Loteria Elona Muska to… praca? Tak argumentują jego prawnicywczoraj 19:15 fmad
Polityka
wczoraj 18:05 izz
Wiadomości
Kto ma przewagę? Obliczono prognozowaną liczbę elektorów w wyborach w USAwczoraj 16:30 fmad
Wiadomości
Relacje Kijów-Waszyngton mogą się popsuć po wyborach, ale Ukraina deklaruje gotowośćwczoraj 15:05 fmad
Wiadomości
Wybory prezydenckie. Jeden kandydat zdecydowanie na czele [SONDAŻ]wczoraj 08:01 ygi
Tylko u nas Wiadomości
wczoraj 07:16 Mateusz Madejski
Wiadomości
Watykan czeka na wyniki wyborów w USA. Brak jasnego stanowiskawczoraj 07:04 ygi
Wiadomości
Inauguracja prezydenta USA krok po kroku. Tej tradycji Trump nie dochowałwczoraj 06:06 Anna Anagnostopulu
Wiadomości
Wybory to drogi biznes. Wydatki reklamowe na finiszu kampanii przekraczają miliard dolarówniedziela 19:03 fmad
Wiadomości
niedziela 18:21 fmad
Wiadomości
Kamala Harris nieoczekiwanie prowadzi w republikańskim stanieniedziela 15:30 PRus
Polityka
Kolejny prezydent USA może odziedziczyć kwitnącą gospodarkę. "Nie zepsuj tego"sobota 20:58 gku
Wiadomości
Pierwsze dane o frekwencji w USA. To może być problem dla Trumpasobota 08:18 KUC
Wiadomości
czwartek 18:41 fmad
Wiadomości
Władze LA pozywają Pepsi i Colę. Uważają, że szkodzą środowisku i oszukujączwartek 18:09 fmad
Wiadomości
"To wojna gospodarcza". Amerykańska firma oskarża Chiny o manipulacjeczwartek 12:57 ygi
Wiadomości
Media: Donald Trump rozmawiał z premierem Izraela o końcu wojnyczwartek 12:11 REN
czwartek 06:09 Katie Balevic, Kenneth Niemeyer
Wiadomości
USA nakładają kolejne sankcje. Na liście... kuzynka Putinaśroda 21:44 fmad
Wiadomości
Mołdawia krok po kroku do Unii. Komisja Europejska mówi o "systematycznych postępach"środa 19:53 fmad
Wiadomości
"Stanę po stronie Polski". Kamala Harris z przekazem dla Poloniiśroda 17:38 fmad
Wiadomości
Proces akcesyjny Gruzji do Unii wciąż zawieszony. KE poinformowała, co się musi zmienićśroda 17:02 fmad
Wiadomości
Szanse Donalda Trumpa rosną po gafie prezydenta Bidenaśroda 14:19 mm
Wiadomości
Rosja zapewnia, że nie dba o to, kto wygra wybory w USA. Z mediów wynika jednak co innegośroda 12:18 Hannah Abraham
Wiadomości
KO silniejsza niż w dniu wyborów. Nowy sondażśroda 06:38 ANA
Polityka
Czy skazany może być prezydentem USA?29.10.2024 izz
Wiadomości
Prezydent Zełenski w nietypowej koszulce. Rosja odpowiada obelgami29.10.2024 Mia Jankowicz, mmh
Wiadomości
Erdogan nie widzi problemu z gruzińskimi wyborami. Już pogratulował29.10.2024 fmad
Polityka
Kiedy wyniki wyborów w USA?29.10.2024 izz
29.10.2024 Daniel Cox
Wiadomości
Prokurator pozywa grupę Elona Muska. Chodzi o loterię wyborczą miliardera28.10.2024 PRus
Polityka
Kto będzie prezydentem USA? Ostatecznie zdecyduje 538 osób28.10.2024 izz
Gospodarka
Podpatrzone w Waszyngtonie. Co inwestorzy mówią o wyborach prezydenckich w USA28.10.2024 MR
Wiadomości
Litwa. Opozycja ogłasza zwycięstwo w wyborach28.10.2024 REN
Wiadomości
Viktor Orban jedzie do Gruzji. Pogratulował jako pierwszy27.10.2024 pas
Wiadomości
Zagraniczni obserwatorzy: Gruzja oddala się od standardów demokratycznych27.10.2024 pas
Wiadomości
Andrzej Duda dla "The Sunday Times". Tarczę Wschód porównał z żelazną kurtyną27.10.2024 pas
Wiadomości
Opozycja nie uznaje wyników wyborów w Gruzji27.10.2024 pas
![Zagłębie Lubin - Śląsk Wrocław [RELACJA NA ŻYWO]](/_largethumb/uploads/news/114/11466/6/11466691-zagbie-lubin-lsk-wrocaw-relacja-na-ywo.jpg.webp)
![Zagłębie Lubin - Śląsk Wrocław [RELACJA NA ŻYWO]](/_newsthumb/uploads/news/114/11466/6/11466691-zagbie-lubin-lsk-wrocaw-relacja-na-ywo.jpg.webp)
![GKS Katowice - Korona Kielce [RELACJA NA ŻYWO]](/_largethumb/uploads/news/114/11466/5/11466504-gks-katowice-korona-kielce-relacja-na-ywo.jpg.webp)
![GKS Katowice - Korona Kielce [RELACJA NA ŻYWO]](/_newsthumb/uploads/news/114/11466/5/11466504-gks-katowice-korona-kielce-relacja-na-ywo.jpg.webp)
