81. rocznica powstania w getcie warszawskim. Gdynia pamięta

Mija 81 lat od wybuchu powstania w getcie warszawskim. Był to największy zbrojny zryw Żydów podczas II wojny światowej, a zarazem pierwsze miejskie powstanie w okupowanej Europie. Społeczność żydowska żyła również w Gdyni, dlatego nasze miasto przyłączyło się do obchodów tej ważnej rocznicy. Po zakończeniu uroczystości jej uczestnicy rozdawali na gdyńskich ulicach żonkile pamięci. 19 kwietnia 1943 roku warszawscy Żydzi podjęli walkę zbrojną z Niemcami. Kierowała nimi chęć odwetu i zadania wrogowi jak największych strat.

Dla uczczenia tej ważnej rocznicy oraz ofiar powstania w Gdyni zorganizowano oficjalne uroczystości. Odbyły się one przy tablicy u zbiegu ulic Żwirki i Wigury oraz Słowackiego, która jest poświęcona pamięci społeczności żydowskiej. Wzięli w nich udział m.in. parlamentarzyści, samorządowcy, przedstawiciele Marynarki Wojennej i stowarzyszeń żydowskich, a także gdyńscy nauczyciele i uczniowie.  Przemówienia okolicznościowe wygłosili Joanna Zielińska – przewodnicząca Rady Miasta Gdyni oraz Jakub Szadaj – przewodniczący gdańskiego oddziału Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów. 

– Powstanie trwało do 15 maja 1943 roku, ale należy wspomnieć, że było to pierwsze powstanie żydowskie nie tylko w Polsce, ale i w Europie. Przy tej okazji warto powiedzieć o sytuacji Żydów w Gdyni. Przed wybuchem II wojny światowej społeczność żydowska w Polsce liczyła 2 mln. Największe skupiska były w Warszawie, Łodzi, a mniejsze – w Białymstoku, Radomiu, we Lwowie i w wielu innych miastach Polski. Gdyńska społeczność była nieduża, bo ok. około 5 tysięcy osób. W roku szkolnym 1936-1937 rozpoczęła działanie w Gdyni Żydowska Szkoła Rybacka. Kształciły się tam osoby, które miały pojechać na teren obecnego Izraela i założyć kibuc. Łącznie to było 77 osób – 60 chłopców i 17 dziewcząt. Uczyli się nie pływania, łowienia ryb, ale też biologii i zoologii, oceanografii, budowy silników, łodzi i statków. Stojąc przy tej tablicy, która pokazuje nam, ile osób zostało zamordowanych w Gdyni, musimy oddać cześć i pamiętać o tragedii całego narodu oraz o tym, iż naród ten był bardzo silnie związany z nami – mówiła Joanna Zielińska, przewodnicząca Rady Miasta Gdyni.

– Tamte czasy były okropne, ale Żydzi walczyli wszędzie. Mój wujek zginął w powstaniu warszawskim, a drugi w powstaniu w getcie. Chciałbym też przypomnieć postać doktora Korczaka, który w getcie i obozie opiekował się dziećmi. I razem z nimi poszedł do gazu. To był heroizm. Dziękuję władzom Gdyni, że możemy tu dzisiaj mówić o tym i upamiętnić  bohaterów z tamtych czasów – dodał Jakub Szadaj, przewodniczący gdańskiego oddziału Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów.

Była też wspólna modlitwa. A na koniec uczestnicy uroczystości złożyli kwiaty przed tablicą pamiątkową. Uroczystości uświetniła wojskowa asysta honorowa.Akcja „Żonkile” Ważnym elementem każdej rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim jest akcja społeczno-edukacyjna „Żonkile”. Organizuje ją Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. 19 kwietnia na ulicach stolicy rozdawane są papierowe żonkile. Te kwiaty są symbolem pamięci. Marek Edelman – jeden z Żydów, który przeżył powstanie i wojnę – składał je co roku przed pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie.

Uczestnicy gdyńskich uroczystości przenieśli akcję na ulice Gdyni – rozdawali żonkile przechodniom.

Uczniowie gdyńskich szkół wręczający mieszkańcom żonkile pamięci (fot. Magdalena Czernek)

Akcji od początku towarzyszy hasło „Łączy nas pamięć”, które podkreśla siłę wspólnoty, znaczenie solidarności i potrzebę dialogu ponad podziałami. Nosząc żonkila, pokazujemy, że łączy nas pamięć o walczących, a także około 50 tys. ukrywających się w ruinach getta cywilach w 1943 roku. 

Muzeum zachęca też do publikowania zdjęć żonkili w mediach społecznościowych. Należy przy tym pamiętać o hashtagach: #ŁączyNasPamięć oraz #AkcjaŻonkile, a także o oznaczeniu profilu @polinmuseum.