Kiedy przedsiębiorca ma prawo do ulg w ZUS?

Określona grupa przedsiębiorców może korzystać z ulg zwalniających z opłacania składek społecznych oraz opłacać je do ZUS w niższej niż powszechnie obowiązująca kwocie. Dla możliwości skorzystania z tych preferencji ustawodawca wymaga spełnienia odpowiednich warunków. Wśród nich jest wymóg niewykonywania działalności na rzecz byłego pracodawcy.

6 miesięcy ulgi na start

Regulacje dotyczące ulgi na start zawiera art. 18 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców. Z jego treści wynika, iż przedsiębiorca będący osobą fizyczną nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej. Taka osoba we wspomnianym okresie jest objęta obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, więc powinna zgłosić się do tego ubezpieczenia i opłacać składkę zdrowotną.

Gdy po upływie 6-miesięcznego okresu trwania ww. ulgi przedsiębiorca będzie kontynuował prowadzenie działalności, wtedy może skorzystać (dodatkowo) z innej preferencji w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne, a mianowicie może je opłacać przez kolejne 2 lata w niższej wysokości.

24-miesięczny preferencyjny ZUS

Osoba, o której mowa w art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ma prawo do opłacania 24-miesięcznego preferencyjnego ZUS. Ta ulga pozwala uprawnionemu przedsiębiorcy od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej (lub - jak wyjaśnia ZUS - w okresie 24 miesięcy po upływie 6-miesięcznej ulgi na start) opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 30% minimalnej płacy. W okresie od stycznia do czerwca 2024 r. - 1.272,60 zł (30% z kwoty 4.242 zł), a w okresie od lipca do grudnia 2024 r. - 1.290 zł (30% z kwoty 4.300 zł).

Mały ZUS zależny od dochodów

Inną ulgę w składkach na ubezpieczenia społeczne dla prowadzących działalność gospodarczą określa art. 18c ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Mocą tego przepisu niektórzy przedsiębiorcy mogą opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru zależnej od dochodu, czyli w ramach tzw. małego ZUS. Prawo do tej ulgi przysługuje osobie prowadzącej działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, której roczny przychód z tytułu prowadzenia tej działalności w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył 120.000 zł.

Osoba spełniająca warunki do tej ulgi samodzielnie ustala właściwą dla siebie podstawę wymiaru składek społecznych w oparciu o dochód z prowadzonej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym. Z ulgi tej może również korzystać osoba, której upłynął okres 24-miesięcznego preferencyjnego ZUS. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla przedsiębiorcy uprawnionego do małego ZUS nie może:

przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy (w 2024 r. nie wyższa niż 4.694,40 zł),być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku (w 2024 r. nie niższa niż 1.272,60 zł).

Składki na ubezpieczenia społeczne w ramach tej ulgi przedsiębiorca może opłacać przez 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności.

Dodatkowe warunki do spełnienia

Skorzystanie z zaprezentowanych wcześniej ulg wymaga od przedsiębiorcy spełnienia kolejnych warunków (patrz tabela), w tym m.in. niewykonywania działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem jej rozpoczęcia w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym przedsiębiorca wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres prowadzonej działalności. Co ważne, warunek ten dotyczy całego okresu korzystania z danej ulgi.

Za byłego pracodawcę uważa się każdego pracodawcę, na rzecz którego praca była wykonywana przed dniem rozpoczęcia prowadzenia działalności, w tym także takiego, z którym przedsiębiorca nie rozwiązał stosunku pracy. Zwrot: "wykonywał w ramach stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej" należy odnieść do czynności powierzonych przez pracodawcę i wykonywanych faktycznie przez pracownika na konkretnym stanowisku pracy.

Nie zawsze świadczenie usług na rzecz byłego pracodawcy wyklucza prawo przedsiębiorcy do wspomnianych ulg. Jest tak wtedy, gdy w ramach działalności wykonuje on usługi na rzecz byłego, ale zagranicznego pracodawcy. Pojęcie "byłego pracodawcy" nie odnosi się m.in. do podmiotu, na rzecz którego była świadczona praca np. w innym państwie członkowskim UE, gdy przez okres zatrudnienia w ramach stosunku pracy osoba podlegała innemu ustawodawstwu niż polskie.

Ulgowe składki na ubezpieczenia społeczne 6-miesięczna
ulga na start24-miesięczny
ulgowy ZUSMały ZUS zależny od dochodówdla przedsiębiorcy, który nie wykonuje działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia tej działalności w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej pozarolniczej działalności gospodarczej i:rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej po raz pierwszy albo ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenianie prowadzi lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadził pozarolniczej działalnościm.in.: 1)w poprzednim roku kalendarzowym:-nie prowadził działalności gospodarczej krócej niż 60 dni kalendarzowych,-nie rozliczał się w formie karty podatkowej i nie korzystał ze zwolnienia sprzedaży od podatku VAT,-nie podlegał ubezpieczeniom społecznym lub zdrowotnemu także z tytułu innej pozarolniczej działalności,2)nie spełnia warunków do opłacania składek w ramach 24-miesięcznego ulgowego ZUS

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230 ze zm.)

Ustawa z dnia 6.03.2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236)

autor: Aneta Dąbrowska
Gazeta Podatkowa nr 25 (2108) z dnia 2024-03-25

Wybrane interpretacje ZUS i NFZ z zakresu obowiązku podlegania ubezpieczeniom. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl

ZUSSkładka zdrowotnaNiski ZUSHome 2