Trybunał Stanu dla Adama Glapińskiego?
20 marca 2024, 15:28.
5 min czytania
Premier Donald Tusk zapowiedział we wtorek, że wniosek o Trybunał Stanu dla Adama Glapińskiego jest gotowy i zostanie złożony w najbliższych dniach. Jan Grabiec, szef kancelarii premiera, powiedział w środę, że to kwestia godzin, zebrania podpisów posłów. Przegłosowanie wniosku w Sejmie nie oznacza, że osądzanie szefa Narodowego Banku Polskiego będzie pędzić jak dobrze naoliwiona maszyna. Po drodze może pojawić się kilka raf, o które może rozbić się plan koalicji.
Patrząc tylko na przepisy ustawy o Trybunale Stanu, to procedura pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej prezesa Narodowego Banku Polskiego jest bardzo prosta. Spojrzenie z szerszej perspektywy pokazuje jednak, że decyzja o postawieniu Adama Glapińskiego przed Trybunałem Stanu, a zwłaszcza jego zawieszenie w pełnieniu funkcji szefa polskiego banku centralnego, nie będzie wcale takie proste.
Czytaj też: Drugiej sprawie prokurator Zapaśnik grozi umorzenie. Obrońcy zadziałali błyskawicznie
Co mówi ustawa o postawieniu prezesa NBP przed Trybunałem StanuNajpierw wstępny wniosek w tej sprawie musi złożyć w Sejmie co najmniej 115 posłów. Może też prezydent lub sejmowa komisja śledcza. Wniosek trafia do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej (KOK). Musi on spełniać warunki wymagane przez Kodeks postępowania karnego w stosunku do aktu oskarżenia, a więc przedstawiać zarzuty i dowody pokazujące złamanie konkretnych przepisów konstytucji czy ustaw. Jeśli wniosek spełnia wszystkie wymogi, KOK wszczyna postępowanie, przesyła niezwłocznie Adamowi Glapińskiemu odpis wstępnego wniosku. Glapiński ma następnie 30 dni na złożenia pisemnych wyjaśnień. Potem komisja działać podobnie nieco jak komisje śledcze. Na koniec komisja musi przedstawić Sejmowi sprawozdanie z prac wraz z wnioskiem o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu lub o umorzenie postępowania.
Komisja więc ustala czy działania podjęte przez Adama Glapińskiego w związku z byciem prezesem naruszają konstytucję lub ustawy, a jeśli tak Sejm głosuje nad uchwałą o pociągnięciu do odpowiedzialności przed TS.
Sejm podejmuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Gdyby więc głosowało 460 posłów, za musi zagłosować 231. Tyle głosów ma rządząca koalicja.
Podjęcie uchwały o pociągnięciu do odpowiedzialności powoduje zawieszenie w czynnościach osoby, której dotyczy. Tak mówi art. 11 ustawy o Trybunale Stanu, który jednak nie definiuje szczegółowo, na czym polega "zawieszenie w czynnościach". I tu pojawiają się już schody.
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie prezesa TKNa początku stycznia Trybunał Konstytucyjny, w którym nie zasiadali sędziowie dublerzy, wydał wyrok w sprawie zasad stawiania przed Trybunałem Stanu prezesa NBP. Ten wyrok został opublikowany w Dzienniku Ustaw i może pokrzyżować plany Donalda Tuska. TK uznał jednak, że przepisy ustawy o Trybunale Stanu w zakresie, w jakim odnoszą się do prezesa NBP są sprzeczne z Konstytucjąb RP. Po pierwsze TK uznał, że dla zagwarantowania niezależności prezesa NBP, to do postawienia go przed Trybunałem Stanu potrzebna jest większość 3/5 ustawowej liczby posłów, czyli 276 głosów.
Krystyna Pawłowicz, sędzia, tak uzasadniała wyrok:
Ochrona wartości polskiego pieniądza, jako podstawowe zadanie NBP, oraz zasada kadencyjności urzędu Prezesa NBP, jako gwarancja skutecznej realizacji tego celu, skutkują wynikającą z Konstytucji koniecznością wprowadzenia ustawowej regulacji przewidującej, w przypadku przyznania tej kompetencji Sejmowi, pociągnięcie Prezesa NBP do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu większością co najmniej równą tej, która jest niezbędna dla pociągnięcia członka Rady Ministrów do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu. Jest to zatem większość trzech piątych ustawowej liczby posłów.
Ponadto TK uznał, że automatyczne zawieszenie w czynnościach służbowych prezesa NBP na skutek postawienia go przed TS, czyli art. 11 ust. 1 zdanie drugie ustawy o TS, jest sprzeczne z konstytucją, a także Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).
O tym jako pierwszy mówił konstytucjonalista prof. Ryszard Piotrowski w Business Insider Polska. Prezes NBP jest organem konstytucyjnym, który musi zachowywać niezależność od Sejmu, a ta niezależność jest bardzo ściśle związana z tym, aby w swojej działalności prezes NBP nie kierował się tylko interesami większości parlamentarnej. — Zatem choć może nastąpić postawienie prezesa w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu, to nie oznacza, że można go zawiesić w urzędowaniu. Prezes banku centralnego nie jest osobą, którą w świetle ustawy o Trybunale Stanu można zawiesić w urzędowaniu – tłumaczył prof. Piotrowski. Jego zdaniem ani konstytucja, ani ustawa o NBP nie przewiduje takiej instytucji jak zawieszenie prezesa.
Czytaj więcej: Trybunał uratuje Glapińskiego? Konstytucjonalista nie ma wątpliwości
Oczywiście koalicja rządząca może nie uznać wyroku, bo uważa, że TK przestał działać, ale Adam Glapiński może jeszcze zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Zainterweniować może UniaPrzedstawiciele NBP, m.in. członek zarządu Rafał Sura czy dyrektor departamentu prawnego Dorota Szymanek, zwracają uwagę, że niezależności prezesa NBP broni nie tylko prawo krajowe na czele z Konstytucją RP, ale także przepisy unijne. Niezależność NBP jest zagwarantowana w Traktacie o funkcjonowaniu UE (TFUE) i statucie Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC).
Przykładowo na Łotwie politycy pozbawili prezesa banku centralnego wykonywania mandatu. Wówczas decyzja została zaskarżona do TSUE, który zawiesił decyzję łotewskich władz.
Jeśli Adam Glapiński zostanie zawieszony w ramach procedury stawiania przed Trybunałem Stanu, wówczas nasz bank centralny także zwróci się po pomoc do TSUE. — To nie są przepisy, które są wyłącznie pustymi zapisami. Istnieje możliwość, aby bank centralny tego rodzaju mechanizmy uruchomił i w ramach tych możliwości będziemy te mechanizmy uruchamiać – mówił Rafał Sura, o czym pisaliśmy w Business Insider.
Czytaj więcej: Prezes NBP liczy na EBC i TSUE. To może go uchronić przed Trybunałem Stanu
Warto też pamiętać, że Rada Polityki Pieniężnej w opublikowanym na początku marca stanowisku wskazała, że postawienie prezesa NBP Adama Glapińskiego przed Trybunałem Stanu, a tym samym zawieszenie go w czynnościach, to naruszenie niezależności banku centralnego i podważenie zaufania do stabilności systemu finansowego. Dokument podpisało sześciu członków spośród dziewięcioosobowego składu Rady. Podpisani to członkowie wybrani głosami PiS i prezydenta Andrzeja Dudy.
Zarzuty trudne do postawieniaPóki wniosek nie zostanie złożony w Sejmie, trudno mówić o twardych zarzutach i potwierdzających je dowodach.
We wniosku trzeba bowiem wskazać konkretnie, jakie przepisy złamał Glapiński i przedstawić twarde dowody. Choć do samego rozpoczęcia procedury, one nie muszą być tak precyzyjnie sformułowane. Potem jednak trzeba je obronić w postępowaniu przed Trybunałem Stanu. Tylko wówczas TS może orzec karę. Czy tak będzie, tego w tym momencie nie można powiedzieć.
Przedstawiciele koalicji twierdzą, że mają mocne zarzuty wobec prezesa Adama Glapińskiego. Jan Grabiec, szef Kancelarii Premiera, mówi, że mnóstwo zarzutów było podnoszonych w ostatnich latach przez cały świat ekonomiczny, również przez prawników, dotyczących naruszania prawa przez prezesa NBP.
— Przede wszystkim główny zarzut polega na tym, że nie realizował on zadań ustawowych ciążących na NBP, tylko zajmował się pomocą partii, z której się wywodzi. Na pewno prezes NBP musi być apolityczny, apartyjny z całą pewnością, a bardzo często decyzje podejmowane [...] przez prezesa Glapińskiego miały charakter działalności czysto partyjnej, na rzecz partii, która wtedy sprawowała władzę, nie miały nic wspólnego z interesem polskiej gospodarki, ani z zadaniami NBP — powiedział Grabiec w Sejmie dziennikarzom. Nie wskazał jednak, jakie konkretne działania świadczyły o działaniach na korzyść partii, a nie państwa.
W przestrzeni publicznej pojawiają się też informacje o niewystarczającej walce z inflacją. W sprawie stóp procentowych decyzje jednak podejmuje kolegialnie Rada Polityki Pieniężnej, a nie indywidualnie prezes NBP.
Z kolei Szymon Hołownia, marszałek Sejmu, mówi, że chodzi o uczestnictwo w drukowaniu pieniędzy, bo tak, jak argumentuje, trzeba nazwać skupowanie obligacji, oraz wpływanie na kurs złotego.
Z kolei część członków Rady Polityki Pieniężnej zwraca ostatnio uwagę na "istotne problemy w procesie rzetelnego sporządzenia i oceny rocznego sprawozdania finansowego NBP za 2023 r., w tym braku wyjaśnień niektórych wątpliwości i przedstawienia stosownych wyjaśnień". Z tego powodu chcą zwołać dodatkowe posiedzenie RPP.
O tym jednak, za co Adam Glapiński ma stanąć przed TS, dowiemy się, dopiero gdy posłowie pokażą wniosek.
Co grozi GlapińskiemuJeśli zarzuty okażą się mocne, ale nie będą stanowić znamiona przestępstwa, to Trybunał Stanu może orzec na okres od dwóch do 10 lat takie kary:
1) utratę czynnego i biernego prawa wyborczego w wyborach Prezydenta, w wyborach do Sejmu i do Senatu, w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach organów samorządu terytorialnego;
2) zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych i w organizacjach społecznych;
3) utratę wszystkich albo niektórych orderów, odznaczeń i tytułów honorowych.
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.
Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.
Jolanta Ojczyk
Szefowa Działu Prawnego Business Insider Polska
Więcej artykułów tego autora
Wiadomości
Trybunał Stanu dla Adama Glapińskiego. Ministerstwo Finansów umywa ręcedzisiaj 14:05 REN
Gospodarka
Szef KPRM: wniosek w sprawie Adama Glapińskiego to kwestia godzin, posłowie składają podpisydzisiaj 12:49 ANA
Wiadomości
Premier: wniosek o Trybunał Stanu dla Adama Glapińskiego jest gotowywczoraj 15:24 KUC
Gospodarka
Jacek Sasin i Mariusz Błaszczak przed Trybunałem Stanu? Chodzi o brońponiedziałek 14:26 ygi
Wiadomości
Kiedy Fed obniży stopy procentowe? Eksperci wskazują terminpiątek 11:44 gku
piątek 06:35 Tomasz Zaremba
Finanse
czwartek 18:43 MR
12.03.2024 Grzegorz Kowalczyk
Wiadomości
Spór wokół Adama Glapińskiego. Jest oficjalne stanowisko NBP08.03.2024 gku
Wiadomości
Oczekiwane zadłużenie OECD osiągnie rekord w tym roku08.03.2024 gku
Tylko u nas Finanse
08.03.2024 Bartek Godusławski
07.03.2024 Jolanta Ojczyk
Prawo
Prawnicy nie mają wątpliwości. Skutki prawne uchwały Sejmu w sprawie TK są znikome06.03.2024 Jolanta Ojczyk
Wiadomości
NBP może powiedzieć, że inni też mają źle. Szwajcarski bank przyznał się do strat05.03.2024 DS
Wiadomości
01.03.2024 KUC
Prawo
Największy polski bank ustępuje frankowiczom. To efekt wyroków TSUE01.03.2024 Jolanta Ojczyk
Prawo
Kontrowersje wokół zarobków adwokatów. Przepisy stosowane od lat były niezgodne z konstytucją27.02.2024 DS
Gospodarka
Rosyjskie miliardy dla Ukrainy. Donald Tusk nie ma wątpliwości27.02.2024 REN
Wiadomości
26.02.2024 pas
26.02.2024 Rafał Hirsch
22.02.2024 Rafał Hirsch
Wiadomości
Jednak Trybunał Stanu dla prezesa NBP. Koalicja szykuje wniosek21.02.2024 gku
Gospodarka
Wynik NBP niższy o 31 mld zł. Jest komunikat banku21.02.2024 KUC, PAP
19.02.2024 Rafał Hirsch
Opinie
Co z pozwami przeciwko frankowiczom? Mamy stanowisko szefa Związków Banków Polskich18.02.2024 Jolanta Ojczyk
Wiadomości
Jesteśmy krok bliżej do wykorzystania rosyjskich pieniędzy do pomocy Ukrainie12.02.2024 REN
Prawo
Polska na celowniku Unii. Czy grożą nam wysokie kary?09.02.2024 Jolanta Ojczyk
Gospodarka
Prezes NBP wysyła sygnały do rządu Donalda Tuska. "Pełna współpraca"08.02.2024 REN
07.02.2024 Jolanta Ojczyk
Polityka
Nie ma porozumienia w koalicji. Co dalej z zapowiadaną rewolucją w Trybunale Konstytucyjnym?06.02.2024 DS
Polityka
Marszałek Hołownia o uchwałach dotyczących Trybunału Konstytucyjnego. "Nie zanosi się"05.02.2024 JAF
Prawo
Były prezes TK: wszyscy członkowie trybunału powinni zakończyć kadencję. Ma sposób02.02.2024 DS
Wiadomości
Premier chce zmienić konstytucję, by rozwiązać problem Trybunału. Czy to realne?31.01.2024 ANA
31.01.2024 Łukasz Zalewski
Prawo pracy
Pieniądze za niewykorzystany urlop. Ważny wyrok TSUE31.01.2024 Łukasz Guza
Wiadomości
30.01.2024 gku
30.01.2024 Rafał Hirsch
Prawo
Konstytucjonalistka: Kamiński i Wąsik nie stracili mandatów poselskich24.01.2024 DS
Prawo
Rząd chce zmienić konstytucję. Premier: początek procesu odpolitycznienia24.01.2024 DS
Gospodarka
Ustawa budżetowa przyjęta w Senacie. Rząd wygrał wyścig z czasem24.01.2024 KUC, PAP
23.01.2024 Rafał Hirsch
Wiadomości
Rok 2023 był dla NBP rekordowy. Tyle złota zgromadził bank19.01.2024 gku
Gospodarka
"Straty papierowe" NBP. Największy wpływ ma kurs złotego na koniec roku19.01.2024 JAF
Prawo
Wyrok w sprawie TVP nie wywoła skutków. Ekspert wyjaśnia18.01.2024 REN
18.01.2024 Rafał Hirsch
Gospodarka
Czarne chmury nad Adamem Glapińskim. Donald Tusk: zrobimy porządek w NBP17.01.2024 REN
Prawo
Trybunał Konstytucyjny zajął się sprawą prezesa NBP. Tak PiS chce ochronić Glapińskiego11.01.2024 Jolanta Ojczyk
Prawo
Prezydent ma dwie drogi. Tak może ułaskawić Kamińskiego i Wąsika10.01.2024 Jolanta Ojczyk
